Tôm thẻ chân trắng

Kitin hay chitin (C₈H₁₃O₅N)n là thành phần chính của bộ xương ngoài của động vật giáp xác, côn trùng và cũng được tìm thấy trong thành tế bào của nấm. Chitosan là một polymer sinh học, một dạng dẫn xuất của chitin, được chiết xuất thông qua phản ứng oxy hóa khử của chitin hay từ quá trình xử lý vỏ các loài giáp xác với dung dịch kiềm NaOH. Chitin và chitosan được sử dụng rộng rãi nhờ những đặc tính nổi bật như khả năng hấp phụ, khả năng tự phân hủy sinh học cao, khả năng tạo màng, chống oxi hóa và không gây độc. Hiện nay, sản phẩm chitin thương mại thường được sản xuất từ vỏ động vật giáp xác như: tôm, cua,...

Chiết xuất chitin và chitosan từ vỏ tôm cua. Ảnh: kimmyfarm.com

Ngoài ra, Cladocera - một bộ động vật giáp xác cỡ nhỏ, còn gọi là rận nước hay bọ chét nước, cũng được coi là nguồn cung cấp chitin tốt. Trong đó, Daphnia một loài thuộc Cladocera ghi nhận có chứa khoảng 2,9-9% chitin theo tổng trọng lượng cơ thể của chúng.

Daphnia similis có kích thước 500um. Ảnh: Chung-Der Hsiao

Trước đây, nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy những tác dụng có lợi của chitin và chitosan đổi với tôm nuôi như: Nghiên cứu của Niu và cộng sự (2013) cho rằng chitin và các dẫn xuất của nó (chitosan, chitosan oligosaccharides, và N-acetyl-D-glucosamine) có tác dụng thúc đẩy tăng trưởng của tôm sú (Penaeus monodon); tương tự, chitosan kích thích sự phát triển của tôm thẻ chân trắng giai đoạn hậu ấu trùng. Một nghiên cứu khác của một số nhà khoa học đến từ Đài Loan (2021) đã chứng minh rằng tôm thẻ chân trắng (Litopenaeus vannamei) được cho ăn bổ sung 0,4% chitosan và chitin có nguồn gốc từ Daphnia similis cho thấy sự cải thiện hiệu suất tăng trưởng của tôm. Ann-Chang Cheng và cộng sự đã thực hiện nghiên cứu nhằm đánh giá ảnh hưởng của chitin và chitosan chiết xuất từ Daphnia similis lên khả năng miễn dịch và kháng bệnh của tôm thẻ chân trắng (Litopenaeus vannamei). Nghiên cứu được thực hiện với 3 chế độ cho ăn gồm: (1) đối chứng (không bổ sung chitin và chitosan), (2) cho ăn với 0,4% chitosan, (3) 0,4% chitin và tôm thẻ được gây cảm nhiễm với vi khuẩn Vibrio alginolyticus để đánh giá khả năng kháng bệnh và khả năng chống chịu. Sau 56 ngày thí nghiệm, đã ghi nhận được tỷ lệ sống của tôm dao động từ 90,67- 96%, trong đó ở chế độ ăn chứa 0,4% chitin đạt tỷ lệ sống cao nhất và ở chế độ ăn 0,4% chitosan tôm đạt trọng lượng trung bình cao nhất. Đồng thời, qua kết quả phân tích phản ứng miễn dịch cũng cho thấy tôm được nuôi với chế độ ăn bổ sung chitin và chitosan, thúc đẩy quá trình thực bào, điều này có ý nghĩa rất quan trọng đối với phản ứng của tế bào miễn dịch khi chúng tạo ra anion superoxide và các dẫn xuất để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Thí nghiệm  cũng ghi nhận kết quả khi biểu hiện của các gen (Pen-3a), (Cru) tăng cao trong hồng cầu của tôm khi được cho ăn bổ sung 0,4% chitin hoặc 0,4% chitosan; kết quả này phù hợp với kết quả nghiên cứu của P. Amparyup là biểu hiện của penaeidin-3a (Pen-3a) và gen Crustin (Cru) có mối tương quan thuận với sự tăng lên số lượng hồng cầu của tôm được cho ăn chitin và chitosan, từ đó tạo ra khả năng chống lại mầm bệnh tốt hơn.

Tóm lại, nghiên cứu trên đã cung cấp bằng chứng cho thấy chế độ ăn có chứa chitosan và chitin có nguồn gốc từ D. similis có thể được bổ sung trong chế độ ăn như một chất kích thích miễn dịch, giúp nâng cao khả năng đề kháng miễn dịch của tôm thẻ chân trắng.

 (Nguồn: https://tepbac.com/tin-tuc/full/chitin-va-chitosan-giup-tang-kha-nang-mien-dich-cho-tom-the-33480.html).

Tác giả: Lâm Văn Tùng